Ułaskawienie jest darowaniem lub złagodzeniem zasądzonej kary, od której nie ma możliwości zastosowania żadnego środka zaskarżenia. Wniosek może być złożony przez ściśle określone w prawie osoby. Kierowany jest on do Prezydenta RP i stanowi ostatnią szansę dla skazanych.
Co to jest ułaskawienie i na czym polega?
Ułaskawienie inaczej nazywane jest prawem łaski. Zostało zapisane w art. 139 Konstytucji RP. Polega na ingerencji w zasądzoną przez sąd karę, przez co umożliwia uwolnienie skazanego sądownym wyrokiem od skutków karnych. Co ważne, prawo łaski nie zmienia wyroku oraz nie podważa winy osoby skazanej, przez co nie zostaje ona uniewinniona (więcej o uniewinnieniu można przeczytać w naszym artykule: 5 historii o niesłusznie skazanych na karę więzienia). Zmiana dotyczy sposobu i długości wykonywania kary.
Prawo łaski może dotyczyć całkowitego lub częściowego darowania kary, jej skrócenia, zmniejszenia lub złagodzenia, warunkowego zawieszenia lub zmiany zasądzonej kary na inną. Co ważne, ułaskawienie nie może być stosowane w przypadku osób skazanych przez Trybunał Stanu.
Kto może ułaskawić?
Jak wynika z zapisów Konstytucji, prawo łaski może być zastosowane tylko przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej. Jest to jego uprawnienie czy też przywilej, wynikający z zajmowanego stanowiska.
Kto może ubiegać się o ułaskawienie i jak to zrobić?
O ułaskawienie prezydenta, może ubiegać się osoba skazana, jego adwokat bądź rodzina skazanego, czyli współmałżonek, dzieci (biologiczne i adopcyjne), rodzice, rodzeństwo oraz osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.
Odpowiedni wniosek, który może być przygotowany podczas współpracy z naszymi adwokatami ze Szczecina, należy skierować do sądu pierwszej instancji. Pismo powinno być rozpatrzone przez (w miarę możliwości) ten sam skład orzekający, czyli ten sam sędzia i ławnicy.
Jeżeli w danej sprawie orzekał jedynie sąd pierwszej instancji, wówczas pozytywna opinia składanego wniosku jest przesyłana do Prokuratora Generalnego wraz z aktami sprawy oraz wydaną opinią. Inaczej jest w sytuacji, kiedy orzekał także sąd odwoławczy. W takim przypadku sąd pierwszej instancji niezależnie od swojej decyzji przesyła akta wraz z opinią do sądu odwoławczego. Tutaj konieczna jest pozytywna opinia przynajmniej jednego z sędziów, aby wniosek o ułaskawienie został przekazany do Prokuratora Generalnego. Ten z kolei przedstawia Prezydentowi akta sprawy wraz ze swoim wnioskiem o ułaskawienie.
Ułaskawienie – ile trwa rozpatrywanie wniosku?
Wniosek o ułaskawienie składany jest do sądu, który orzekał w danej sprawie. Jego rozpatrzenie powinno nastąpić w ciągu dwóch miesięcy od daty otrzymania prośby. W przypadku negatywnej opinii ponowne złożenie wniosku o ułaskawienie jest możliwe po upływie 1 roku.
Okoliczności sprzyjające otrzymaniu ułaskawienia
Przy podjęciu decyzji, dotyczącej prośby o ułaskawienie uwzględniane jest zachowanie skazanego po wydaniu wyroku, jego stan zdrowia oraz warunki rodzinne, wymiar wykonanej dotychczas kary, naprawienie szkody, która wynikała z przestępstwa, a także szczególne wydarzenia, które nastąpiły po wydaniu wyroku.
Ocena humanitaryzmu, sprawiedliwości oraz racjonalności orzeczonej kary jest podstawowym kryterium ustalania zasadności zastosowania ułaskawienia.
Najciekawsze i najbardziej zaskakujące ułaskawienia
Jedno z najgłośniejszych ułaskawień miało miejsce w 2009 roku, kiedy prezydentem był Lech Kaczyński. Dotyczyło ono trzech braci Winków: Mirosława, Tomasza oraz Krzysztofa, którzy zostali skazani za lincz we Włodowie. Józef Ciechanowicz terroryzował i okradał mieszkańców. Bracia postanowili dokonać samosądu i pobili ze skutkiem śmiertelnym recydywistę, który zastraszał lokalną społeczność. Za swój czyn zostali skazani na 4 lata pozbawienia wolności.
Głośnym ułaskawieniem była także sprawa jednego z bossów mafii pruszkowskiej, Andrzeja Banasiaka/Zielińskiego (nazwisko przyjęte po żonie) pseudonim „Słowik”. Po wyjściu na przepustkę nie powrócił do zakładu karnego i poprosił ówczesnego prezydenta o ułaskawienie. W późniejszym czasie Słowik wyznał, że zapłacił za to 150 tys. dolarów. Ułaskawienie miało miejsce w 1993 roku, przez Lecha Wałęsę.
Innymi przykładami głośnych ułaskawień było:
- ułaskawienie Petera Vogla, który został skazany za morderstwo starszej kobiety na tle rabunkowym;
- ułaskawienie ówczesnego wiceministra Zbigniewa Sobotkę zamieszanego w tzw. aferę starachowicką;
- ułaskawienie Adama S. za wyłudzenie 120 tys. zł z PEFRON;
- ułaskawienie szefa CBA (2006-2009) Mariusza Kamińskiego w tzw. aferze gruntowej.
Wniosek o ułaskawienie jest jedyną szansą dla skazanego prawomocnym wyrokiem na skrócenie lub darowanie zasądzonej kary. Ważne, aby pismo było skonstruowane poprawnie, a także prawidłowo uzasadnione.