Kodeks karny opisuje czyny zabronione, które godzą w obrót gospodarczy, a także interesy majątkowe. Znajomość podstawowej wiedzy z zakresu tych przestępstw będzie przydatne dla osób obsługujących i doradzających podmiotom gospodarczym. Takie oszustwa są określane mianem „przestępstw białych kołnierzyków”.
Co to jest przestępstwo gospodarcze?
Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu obejmują wyodrębnioną kategorię czynów zabronionych. Posiadają bardzo zróżnicowany charakter, jednak mają wspólną cechę: zakłócają prawidłowy przebieg procesów gospodarczych. Godzą one w prawidłowe funkcjonowanie relacji między podmiotami gospodarczymi, dlatego też podlegają karze. Zakres czynów karalnych uderza w szeroko rozumiany interes społeczny tj. budżet państwa, jak i sektor prywatny, dlatego też występuje zdecydowana reakcja ustawodawcy skierowana na ochronę funkcjonującego obrotu gospodarczego.
Przepisy prawa karnego mają za zadanie chronić obrót gospodarczy oraz instytucję i ich prawidłowe funkcjonowanie.
Jakie są przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu?
Wśród przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu można wymienić:
- Nadużycie zaufania – jest to działanie lub zaniechanie danej osoby, która zajmuje się sprawami majątkowymi bądź działalnością gospodarczą przedsiębiorstwa i wywołała znaczną szkodę majątkową. Sam fakt powstania zagrożenia jest niewystarczający. Istotne jest także fakt, że zgodnie z kodeksem karnym szkoda musi przekroczyć 200 tys. zł.
- Korupcja gospodarcza – to wszelka forma przekupstwa, która może mieć odzwierciedlenie w przebiegu i realizacji różnych działalności gospodarczych. Pojęcie korupcji jest szerokie i obejmuje takie zachowania jak: obietnice, żądanie, wręczanie bądź przyjmowanie (pośrednio lub bezpośrednio) korzyści majątkowych, za które nastąpi określone działanie lub jego zaniechanie.
- Oszustwo kredytowe – są zapisane w kodeksie karnym regulujące zbiorcze oszustwa finansowe, które odnosi się do uzyskania (dla siebie lub innej osoby) od banku kredytu poprzez okazanie przerobionego, podrobionego, nierzetelnego lub poświadczającego nieprawdę dokumentu bądź oświadczenia, mającego szczególne znaczenie dla uzyskania kredytu. Niepowiadomienie instytucji o okolicznościach mających wpływ na wstrzymanie lub ograniczenie wsparcia finansowego również jest przestępstwem.
- Oszustwo asekuracyjne – występuje w sytuacji, kiedy dana osoba powoduje zdarzenie, które będzie podstawą do wypłaty odszkodowania z tytułu ubezpieczenia.
- Pranie pieniędzy – jest to świadome działanie mające na celu wprowadzenie do legalnego obrotu pieniędzy pozyskanych z nieuczciwych źródeł lub służących do finansowania nielegalnych działalności. Zwyczaj odnosi się do przestępczości terrorystycznej, czy narkotykowej.
- Udaremnianie lub uszczuplenie zaspokojenia wierzycieli – do udaremnienia dochodzi w sytuacji, kiedy wierzyciel nie ma możliwości uzyskania swojej należności w żadnej części. Uszczuplenie to inaczej zmniejszenie tej możliwości, a dokładniej ograniczenie zaspokojenia.
30 listopada media obiegła wiadomość o zatrzymaniu słynnej piosenkarki o pseudonimie Doda. Usłyszała ona zarzuty w śledztwie prowadzonym w związku z działalnością jej męża. Jest podejrzana o pomocnictwo w przestępstwie z art. 300 KK., czyli udaremnienia zaspokojenia wierzycieli. Artystka miała pomóc ukrywać pieniądze przed wierzycielami poprzez założenie na Malcie spółki.
- Doprowadzenie do upadłości lub niewypłacalności – niewywiązanie się z zaciągniętego zobowiązania i doprowadzenie do niewypłacalności bądź upadłości.
- Faworyzowanie niektórych wierzycieli – odnosi się do sytuacji, w których w przypadku upadłości nie mając możliwości spłaty wszystkich wierzycieli, zabezpiecza się tylko wybranych, co skutkuje szkodą dla pozostałych.
- Nierzetelne prowadzenie dokumentacji – zapis ten odnosi się do: niszczenia, ukrywania, usuwania, podrabiania, przerabiania lub podrabiania dokumentacji. Całkowity brak jej prowadzenia również podlega karze.
- Lichwa – to udzielanie pożyczek z zawyżonymi odsetkami i nieuczciwe wzbogacenie się pożyczkodawcy. Lichwa jest uważana za działanie, której zadaniem jest czerpanie korzyści od dłużnika ze słabszą pozycją finansową.
- Udaremnienie przetargu – ma miejsce w sytuacji, kiedy dochodzi do utrudniania lub udaremniania przetargu publicznego bądź porozumienia z inną osobą, która działa na szkodę właściciela mienia, na rzecz, której przetarg jest dokonywany.
- Usuwanie lub fałszowanie oznaczeń towaru – polega na zachowaniu oryginalności produktu, jednak dochodzi do zmiany jego oznaczenia w celu wprowadzenia go do obrotu, gdyż z prawdziwymi oznaczeniami byłoby to utrudnione, bądź niemożliwe.
Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu to szeroki katalog czynów opisany zarówno w kodeksie karnym, jak i skarbowym. Do najczęściej występujących należą: korupcja i pranie pieniędzy. Przestępstwa gospodarcze zazwyczaj są ścigane z urzędu.